Rozwój emocji u dziecka – jak go wspierać?

Czym jest „normalny” rozwój? Sytuacja każdego dziecka jest wyjątkowa i tak naprawdę nie ma jednego idealnego środowiska, które zachęcałoby wszystkie dzieci do rozwoju według jakiegoś standardu lub wzorca. Istnieją jednak rozpoznawalne i zdefiniowane fazy rozwoju emocjonalnego dziecka.

Fazy rozwoju emocjonalnego dziecka

Dzieci dorastają w różnych warunkach rozwojowych: mogą być jedynym dzieckiem w rodzinie lub mieć wielu braci i sióstr. Mieszkać w rodzinie niepełnej z jednym rodzicem lub w rodzinie, w której oboje rodziców pracuje cały dzień. Wychowywać się w rodzinie zastępczej lub w domu dziecka. Struktura rodziny może się również różnić w zależności od kultury. Najważniejsze jest to, że dzieci mogą zdrowo dorastać w zupełnie innych warunkach.

Należy jedynie pamiętać, że fazy rozwoju emocjonalnego dziecka nie są płynne ani prostoliniowe. Droga do samodzielnego dorosłego życia jest zwykle pełna trudności i doświadczeń. Ale to w żadnym wypadku nie jest konkurs ani wyścig. Tutaj nie ma nagród. Na przykład często dziecko, które woli spędzać czas samotnie, rozwija się zgodnie z normatywnym etapem rozwoju. Jest również całkiem normalne, że dziecko pod wpływem stresu cofa się do wcześniejszego etapu rozwoju. Na przykład dobrze rozwijające się dwu-, trzyletnie dziecko wraca do konieczności noszenia pieluch, gdy urodzi mu się brat lub siostra. Ważne jest, aby rodzice zrozumieli, że takie niepowodzenia w rozwoju dziecka są dość przewidywalne, ponieważ dziecko po prostu dostosowuje się do zmian w swoim życiu.

Dlatego o wiele wygodniej i korzystniej jest myśleć o rozwoju dziecka w kategoriach etapów, danej fazy rozwoju emocjonalnego, a nie wieku. W zależności od konkretnego przypadku dziecko może osiągnąć ten lub inny etap rozwoju w różnym wieku. Na przykład roczne dziecko, które rozwinęło się umiarkowanie i płynnie w pierwszym roku życia w silnej rodzinie, może znajdować się na innym etapie rozwoju emocjonalnego niż roczne dziecko, które miało różne trudności w rozwoju.

Doświadczenia życiowe mogą utrudniać rozwój. Wiele dzieci dorasta w środowisku wypełnionym realnymi trudnościami i niedogodnościami: ubóstwem, permisywnymi postawami wobec dzieci, przemocą, odrzuceniem, rasizmem. Rodzice nie zawsze mogą chronić dzieci przed urazami i traumatycznymi wydarzeniami. Traumatyczne wydarzenia życiowe mogą również negatywnie wpłynąć na zdolność rodziców do zwracania uwagi na dziecko, do opieki nad nim. Czasami rodzice nie są w stanie ochronić swojego dziecka przed dorosłymi, którzy wykorzystują je dla własnych celów. Częścią rodzicielstwa jest zapewnienie dzieciom skutecznych sposobów radzenia sobie w społeczeństwie, w którym dorastają, a także strategii radzenia sobie z ich doświadczeniami.

Jak przebiega rozwój emocjonalny niemowlaka

Kiedy dziecko się rodzi, opuszcza ciepłe i wygodne środowisko wewnątrz matki i wkracza w nieznany mu świat. Dla dziecka jest to pierwsze doświadczenie separacji, pierwszy znaczący krok w procesie rozwoju. Od urodzenia małe dzieci doświadczają różnych uczuć, w tym radości, smutku, niepokoju i gniewu. Oczywiście te emocje są normalne dla nas wszystkich – nie tylko dla małych dzieci. Już w momencie narodzenia rozpoczyna się rozwój emocjonalny niemowlaka.

W pierwszych tygodniach życia dziecka rozwój emocjonalny idzie w parze z rozwojem fizycznym. Wynika to z faktu, że rzeczywiste potrzeby dziecka są ze sobą silnie powiązane. Potrzeba bezpieczeństwa jest więc zaspokojona tylko wtedy, gdy dziecko nie musi zbyt długo czekać na karmienie, pocieszanie czy przytulanie. W pierwszych tygodniach życia dziecka czujność i wrażliwość matki na jego potrzeby mają decydujące znaczenie dla rozwoju emocjonalnego i psychicznego dziecka. Mózg dziecka potrzebuje bodźców troskliwej opieki. Dzieci przychodzą na świat z silnymi emocjami i zdolnościami rozwojowymi. Rozwój emocjonalny niemowlaka także nie przebiega tak samo u każdego malucha.

Wcześniaki, w tym te, które spędziły jakiś czas na oddziale intensywnej terapii lub w inkubatorze dla wcześniaków, z dala od matek, mogą odczuwać pierwsze tygodnie życia jako traumatyczne. Te dzieci potrzebują bardzo wrażliwej opieki. Małe dzieci o specjalnych potrzebach, takie jak te z przewlekłą chorobą lub niepełnosprawnością, mogą również doświadczać w tym czasie trudności emocjonalnych. Niektóre dzieci bez wyraźnego powodu wykazują więcej niepokoju niż inne.

Rozwój emocjonalny dziecka - samodzielność

Kolejny etap rozwoju to „pojawienie się” samodzielnego człowieka. Wynika to z faktu, że dziecko musi w pewnym stopniu zacząć przyzwyczajać się do świata, w którym jest wiele innych osób. Te zmiany to przejście do nowego, bardziej złożonego świata, ale takie przejście nie jest nagłym skokiem, ale stopniowym procesem. Rozwój emocjonalny dziecka w tym sensie rozpoczyna się zwykle po sześciu miesiącach od chwili narodzin. Niezależnie od wieku, w którym następuje separacja, dziecko stopniowo uczy się być częścią społeczności, a rozwój emocjonalny dziecka zaczyna przypominać proces socjalizacji.